Bu makalede, stratejik yönetimin bir işletme açısından ne anlama geldiğine, neden vazgeçilmez olduğuna, getirilerinin neler olacağına kısaca değineceğiz ve nihayetinde de işletmeler açısından bu kavramlar bütününün nasıl uygulanabilir bir modele dönüştürülebileceği üzerinde duracağız. Son bölüm, stratejik yönetim safhalarının hayata geçirilmesi adına sizin için bir örnek teşkil edecektir. Bununla birlikte bu yöntem işletmeler açısından farklı yaklaşımlar ile değişik biçimlerde de uygulanabilir, hatta uygulanmalıdır. Zira, şirketler kendi şahsına münhasır değerlere sahip olduklarından uygulama metodunun da işletme özelinde şekillendirilmesi doğru olacaktır.
Stratejik yönetim, şirketin amaç ve
hedeflerine ulaşmak için bir işletmenin kaynaklarının planlı kullanımıdır ve bir organizasyon içindeki süreç, prosedürlerin ve şirketin
işleyişini etkileyebilecek dış faktörlerin sürekli olarak değerlendirilmesini
gerektirir. Ayni zamanda bu metod üst düzey programlara ve kararlara da rehberlik etmelidir. Her büyüklükteki ve tüm sektörlerdeki şirketler, stratejik
yönetim uygulamasından yararlanabilir.
Toparlamak gerekirse stratejik yönetim, üst düzey şirket politika
ve kararlarına rehberlik eden, kurumsal hedeflere ulaşmaya yardımcı olmak üzere
etkili planlar geliştirilmesini tetikleyen, şirketin amaç ve hedeflerine
ulaşmak üzere işletmenin kaynaklarının optimum kullanımını sağlayan kararlar ve
eylemler dizisidir. Dolayısıyla bu model, operasyonel
stratejiler ve taktikler geliştirerek bunları yürütmek veya uygulamak için
tasarlanmış eylem planları bütünüdür. Klasik şirket yönetim biçimlerinden temel
farkı, organizasyon içindeki süreç, prosedür ve şirketin işleyişini etkileyebilecek
dış faktörlerin sürekli olarak değerlendirmesi neticesi proaktif bir yaklaşım
sergilemesinden gelmektedir.
Bu girişten sonra stratejik yönetim ilkesinin
anlaşılmasında bize yararlı olacak üç temel kavram üzerinde durmak istiyorum;
- Strateji odaklı hedef belirleme, kuruluşun
vizyon ve misyonunu gerçekleştirmesi için uzun vadeli hedeflerin
oluşturulmasıyla ilgilidir. Dolayısı ile strateji formülasyonu, uzun vadeli
hedeflere ulaşmak için stratejiyi seçme konusunda karar vermeyi gerektirir.
- Strateji uygulaması, formüle edilmiş stratejiyi eyleme geçirmekle ilgilidir. Gerekli kaynakların konuşlandırılması ve organizasyon yapısının, sistemlerin (ör. ödül sistemleri, destek sistemleri) ve süreçlerin seçilen strateji ile uyumlu hale getirilmesi yoluyla stratejinin somutlaştırılması ve uygulanmasıdır.
- Stratejik değerlendirme ve kontrol, performans standartlarını oluşturmayı, stratejinin uygulanmasındaki ilerlemeyi izlemeyi ve (bir şeyler ters giderse) stratejide düzeltici ayarlamalar başlatmayı amaçlar.
Stratejik yönetim, yönetim kadrosunun kuruluşlarının çevreye uzun vadeli uyumunu sağlamak için çaba sarf ettikleri ve oldukca karmaşık bir süreçtir. Karmaşıklığı temel olarak 3 nedene
bağlanabilir:
- Stratejik
yönetim, gelecek hakkında karar vermeyi içerir. Oysa gelecek belirsizdir.
Gelecek keskin hatlarla belirlenemediğinden dolayı
stratejik yönetim de yüksek derecede belirsizlik içerir.
- Bir
organizasyonun farklı departmanlardaki yöneticilerinin farklı öncelikleri
vardır. Ana hedeflere ulaşmada bütünsel bir yaklaşım göstererek uzlaşma
sağlanmak üzere bir anlaşmaya varmaları gerekir. Stratejik yönetim,
başarılması zor olan bütünsel / entegre bir yaklaşıma ihtiyaç duyar.
- Stratejik
yönetim, organizasyondaki çok çeşitli ve büyük değişiklikleri içerebilir.
Örgüt kültürü, liderlik, örgüt yapısı, ödül sistemi vb. değişikliklerin
gündeme gelmesi stratejik yönetimi karmaşık hale getirir.
Stratejik yönetim sırası
Stratejik yönetim, şirket için hedefler
belirlemeyi, rakiplerin eylemlerini analiz etmeyi, organizasyonun iç yapısını
gözden geçirmeyi, mevcut stratejileri değerlendirmeyi ve stratejilerin şirket
genelinde uygulandığını doğrulamayı gerektirir. Bunları mantıksal bir sıra halinde açıklamak gerekirse;
1. Üst yönetimin misyon/vizyon ve ana
politikalarını belirlemesi ve bunları tanımlanabilir stratejik hedeflere
dönüştürmesi
2. Üst yönetimin belirli periyotlarda yönetim
gözden geçirme toplantıları ile değişen koşullara göre mevcut stratejileri değerlendirmesi (SWOT), gerekiyorsa bunları değiştirmesi veya yenilerini
eklemesi
3. İcra kurulunun (Üst yönetim ve departman
yöneticileri) stratejik hedefleri operasyonel hedeflere, yani amaca ulaşmak
için yapılması gereken eylemlere dönüştürmesi (bu eylemler ilgili birimlerce net
anlaşılır, ölçülebilir ve gerçekci olmalıdır)
4. Her departman yöneticisinin kendi ile
ilgili eylemler için raporlama formatı oluşturması ve bunları icra
kurulunda sunması
5. İcra Kurulunun, her bölüm tarafından
sunulan rapor formatlarını inceleyerek (gerekirse düzeltme talep ederek) genel
bir rapor formatı içerisine alarak takip etmesi
6. İcra kurulu düzeyinde kısa periyotlarda
(örneğin aylık) oluşturulmuş olan genel rapor formatındaki temel performans
göstergelerinin incelenmesi, hedeflere ulaşmada sorun olma ihtimaline karşın
gerekli önlemleri planlaması. Bu toplantılarda sorulacak sorular: Ne hedefledik? Ne kadarını gerçekleştirdik? Hedeften sapma varsa nedenleri nedir? Tekrar hedefe yönelmek üzere alınacak tedbirler nelerdir?
7. Üst yönetimin nispeten daha uzun dönemde
(mesela yıllık) elde edilen sonuçları değerlendirmesi, bir sonraki dönem için
bu değerlendirmenin bir girdi olarak kabulu ile stratejik hedefleri gözden
geçirmek üzere ikinci maddeye dönülmesi
Görüleceği üzere, stratejik yönetim çalışmalarının başarısı üst yönetimin dış gelişmeleri doğru analiz ederek gerçekci şirket temel beklenti ve ana stratejilerini oluşturması sonrası bu beklentilerin alt hedeflere ne kadar indirgenebildiğine bağlıdır.
Son bölümde biraz da stratejik yönetimin faydalarını ve nasıl çalıştığını açıklıyor, stratejik yönetimin türlerini ve aşamalarını ele alırken anlatılanlara basit bir örnek veriyoruz.
Stratejik yönetimin faydaları
Kurumsal hedeflere ulaşmak, planlama ve sabır gerektirir. Stratejik yönetim, şirketlerin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olurken işletme hedefine ulaşmak için gerekli adımların şirket genelinde uygulanmasını sağlar.
Stratejik yönetim, onu kullanan şirketlere aşağıdakiler dahil birçok fayda sağlar:
Rekabet avantajı: Stratejik yönetim, proaktif doğası, şirketinizin her zaman değişen pazarın farkında olacağı anlamına geldiğinden, işletmelere rakiplerine göre avantaj sağlar.
Hedeflere ulaşmak: Stratejik yönetim, adımları ve uygulamayı formüle etmek için açık ve dinamik bir süreç kullanarak hedeflerin ulaşılabilir olmasına yardımcı olur.
Sürdürülebilir büyüme: Stratejik yönetimin, yönetilebilir büyümeye yol açan daha verimli organizasyonel performansa yol açtığı gösterilmiştir.
Uyumlu organizasyon: Stratejik yönetim, şirket çapında iletişim ve hedef uygulamasını gerektirir. Bir amaç doğrultusunda uyum içinde çalışan bir organizasyonun bu hedefe ulaşması daha olasıdır.
Artan yönetimsel farkındalık: Stratejik yönetim, şirketin geleceğine bakmak anlamına gelir. Yöneticiler bunu tutarlı bir şekilde yaparlarsa, endüstri trendlerinin ve zorluklarının daha fazla farkında olacaklardır. Stratejik planlama ve düşünmeyi uygulayarak gelecekteki zorluklarla yüzleşmeye daha iyi hazırlanacaklardır.
Stratejik yönetim nasıl çalışır?
Stratejik yönetim, şirket için hedefler belirlemeyi, rakiplerin eylemlerini analiz etmeyi, organizasyonun iç yapısını gözden geçirmeyi, mevcut stratejileri değerlendirmeyi ve stratejilerin şirket genelinde uygulandığını doğrulamayı gerektirir.
Stratejik yönetim, kuralcı veya tanımlayıcı olabilir;
- Kuralcı stratejik yönetim, örgütsel bir sorundan önce stratejiler geliştirmek anlamına gelir.
- Tanımlayıcı stratejik yönetim, gerektiğinde stratejileri uygulamaya koymak anlamına gelir.
Her iki yöntem de çeşitli uygulamaları kullanır.
Üst yönetim, stratejilerin uygulanmasından sorumluyken, fikirler, hedefler veya organizasyonel değişim talepleri şirketin herhangi bir üyesinden gelebilir. Birçok şirket, asli görevi şirket işlevini geliştirmek için stratejik olarak düşünmek ve planlamak olan stratejistleri istihdam eder.
Stratejik yönetim metodları
İşletmeler stratejik yönetimi çeşitli metodlarla uygulamaya alabilirler. Aşağıda bu amaçla kullanılabilecek bazı popüler metodlar bulunmaktadır:
SWOT analizi
SWOT, güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler anlamına gelir. Bu analiz, iç ve dış faktörleri incelemenizi sağlar. İç faktörler, kuruluşunuz içinde var olan ve bir şekilde değiştirilebilen veya etkilenebilen olumlu (güçlü) veya olumsuz (zayıf ) yönleri içerirken, dış faktörler, konunun dışında var olan olumlu (fırsatlar) veya olumsuz (tehditler) yönleri içerir. Devamını oku: SWOT Analizi (Örneklerle)
Kurumsal Karne / Performans Karneleme (Balanced Scorcard)
Performans Karneleme, performans değerlendirme sürecini dört temel alana bölerek işinizin hangi yönlerinin iyileştirilmesi gerektiğini bulmanıza yardımcı olur. Bu alanlar:
Öğrenme ve büyüme
İş süreçleri
Müşteri perspektifleri
Finansal Veri Analizleri
Performans karneleme yöntemi, şirketin büyümesiyle ilgili tüm istatistikleri gösteren zamanında raporlama mekanizmaları oluşturur. Devamını oku: Performans Karneleme (Balanced Scorecard) nedir?
Ansoff Matrisi (Büyüme Analizi)
İşletmelerin ürün veya hizmetleri için potansiyel büyüme fırsatlarını belirlemelerine yardımcı olan stratejik bir yönetim aracıdır. Bu matris temelde dört büyüme stratejisinden oluşmaktadır; pazar nufuziyeti, pazar geliştirme, ürün geliştirme ve ürün çeşitlendirme. Devamını oku: Ansoff Matrisi ile büyüme stratejisi
İşletme açısından stratejik yönetimin beş pratik adımı
Stratejik yönetim için farklı yaklaşımlar ve çerçeveler olsa da, süreçte temelinde genellikle aynı beş adım vardır:
1. Tanımlama
Stratejik yönetimde ilk adım, şirketin mevcut yönünü değerlendirmektir. Bu genellikle şirketin hedefini, misyonunu ve genel stratejik yönünü anlamayı içerir. Şirketin mevcut sürecinin nerede olduğunu değerlendirmek, hedefinize ulaşmanıza yardımcı olacaktır.
2. Analiz
Mevcut süreci anladıktan sonra, detayları analiz etmelisiniz. Nasıl çalışıyor? Kurumsal paydaşlardan hangi girdileri toplayabilirsiniz? Stratejik planın gerekli öğelerini sağlamlaştırmaya yardımcı olacak tüm soruları yanıtlamak üzere SWOT analizi veya güçlü yönlerin, zayıf yönlerin, fırsatların ve tehditlerin belirlenmesi yararlı bir araçtır.
3. Planlama
İhtiyacınız olan bilgiye sahip olduğunuzda, hedefe ulaşmak için bir eylem planı oluşturmalıdır. Adımların net, odaklanmış ve hedefle doğrudan ilişkili olduğundan emin olun. Süreç ve ya prosedür kuruluş içindeki birçok kişiyi etkileyecekse, anlaşılması kolay uygulama yönergeleri hazırlayın.
4. Uygulama
Stratejik planınızda belirtilen adımları izleyin. Tüm paydaşların planı maksimum verimlilik için tasarlandığı şekilde uyguladığından emin olun.
5. Gözden geçirme
Nihai sonucu değerlendirin. Hedefinize ulaştınız mı? Süreç şirket genelinde uygun şekilde uygulandı mı? Bu sorulara verdiğiniz yanıtlara dayanarak, gerekmesi durumunda stratejinizi geliştirebilir ve revize edebilirsiniz.
VAKA ANALİZİ
Bu aşamada konuyu pekiştirmek amacıyla hayali Acadekor Yapı Ürünleri şirketi üzerinden Stratejik yönetim örneğini yürütmek istiyorum;
1. Tanımlama
El aletleri üreticisi olan işletme, yeni hobi tarım ürünleri serisini piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Ürün sürümünün tüm perakende satış noktalarında sorunsuz, verimli ve tutarlı bir şekilde ilerlemesini sağlamak için stratejik yönetim uygulamaya karar verirler.
2. Analiz
Geçmişte, Acadekor Yapı Ürünleri firması birden fazla perakende satış noktasında yeni ürünlerin piyasaya sürülmesiyle tutarsız pazarlama ve yanlış nakliye maliyetlerinden muzdaripti. Yeni hobi tarım serisinin piyasaya sürülmesinden önce, süreci nasıl iyileştirebileceklerini görmek için bir SWOT analizi yapmaya karar verdiler.
Güçlü yönler:
Kaliteli ürün
Satın alma kolaylığı için çeşitli konumlar
Sabit nakliye ücreti
Zayıf yönler:
Mağaza yöneticileri ve mağaza çalışanları arasında zayıf iletişim
Bazı mağazalarda birden çok kez uygulanan kargo ücreti
Tutarsız pazarlama stratejisi
Fırsatlar:
bütünleşik pazarlama imkanı
yeni trend müşteriler
Tehditler:
Firmanın ana rakibi, geçen çeyrekte bir dizi el aletini pazara sundu
3. Planlama
Acadekor Yapı Ürünleri, SWOT analizini kullanarak hobi ürünlerinin pazara girmesi için stratejik bir plan oluşturur. Tüm perakende satış noktalarına hem basılı hem de dijital olarak tutarlı pazarlama teminatı sağlamayı vaad eder. Ayrıca, nakliye ücretinin tüm satın alma işlemlerine nasıl doğru şekilde uygulanabileceğini açıklamak için her perakende satış yerine bir temsilci göndermeyi planlar. Son olarak, destek ekibi, mağaza yöneticilerinin mağazalarındaki zorluklar ve başarılar hakkında hızlı ve kolay bir şekilde iletişim kurabilmeleri için dahili mesajlaşma sistemi kurar.
4. Uygulama
Yeni ürünlerin piyasaya sürülmesinden bir ay önce, pazarlama ekibi tüm perakende mağazalarına pazarlama materyallerini sağlar. Her mağazaya, pazarlama öğelerinin etkili bir şekilde nasıl uygulanacağı konusunda aynı çerçevede rehberlik verilir. Lansmandan iki hafta önce, mağaza yöneticileri yeni mesajlaşma sistemi hakkında bir grup olarak eğitilir Eğitmenler sorular sorar ve her yöneticinin şirket cep telefonunda ve ofis bilgisayarında mesajlaşma servisinin her zaman erişilebilir olmasını sağlar.
Lansmandan bir hafta önce, şirket merkezinden bir temsilci, her perakende çalışanını bir satışa nakliye maliyetlerinin en uygun biçimde nasıl uygulanacağı konusunda eğitir. Bu sürecin müşterilerle doğru bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere yöneticiler de eğitimde yer alırlar.
5. Gözden geçirme
Acadekor Yapı Ürünleri, satışların ilk gününden bir ay sonra hobi tarım ürünleri satışlarından gelen verileri gözden geçiriyor. Pazarlama planının, tüketicilerin ürünleri bizzat görmek için kendilerine en yakın perakende satış noktasına yönlendirdiğini keşfettiler. Dahili mesajlaşma sistemi çoğu yönetici tarafından yeterince kullanılmıyordu ve birçoğu dışarıdayken dahi ulaşılabilir olmaktan hiç hoşlanmamıştı ama ayni zamanda tüm sorunlar zamanında kendilerine aktarılabiliyor ve çözümler de gecikmiyordu. Yeni ürünlerin piyasaya sürümü sırasında nakliye maliyetleriyle ilgili herhangi bir sorun yaşanmadı. Strateji yöneticileri tüm verileri topladılar ve ayni modeli bir sonraki yeni ürün lansmanlarını planlamaya başlarken kullandılar. Böylece öğrenen işletme yapısı gerçekleşirken bu operasyondan elde edilen tecrübelerin sonraki operasyonlar için temel teşkil etmesi sağlandı.
Bu örnekten yola çıkarak siz de işletmenizde kendi stratejik yönetim yaklaşımlarınızı artık kolaylıkla oluşturabilirsiniz.
